Hidronefroza kod dece je proširenje pijelona bubrega (sa ili bez proširenja čašica).
Hidronefroza kod dece može biti hronična kod koje su simptomi uglavnom neodređeni u vidu tupog bola u slabinama ili urinarne infekcije. Nalaz može biti i slučajan pri UZ pregledu ili urografijama. Kod novorođenčeta se može prezentovati kao abdominalna masa. Bubrežna loža ne mora biti osetljiva na palpaciju sem u slučajevima infekcije. Ultrazvučno se nalazi dilatiran pijelon, što se potvrđuje intravenskom urografijom. Čašice su takođe proširene, pa i posle pijeloplastike ostaju deformisane, ali više nisu napete i ostaju takve i posle pijeloplastike.
Akutna ili intermitentna hidronefroza je kod dece češća od hronične. Manifestuje se bolom u slabinama, a kod starije dece i sa povraćanjem, hematurijom ili urinarnom infekcijom. Stanje se uglavnom za veoma kratko vreme (24h) normalizuje, a urografski nalaz je između napada uredan, tako da je često neophodno učiniti intravensku nukleidnu urografiju, u vreme izraženog bola radi verifikovanja dijagnoze, a gde je to nemoguće učiniti IVU. Kod dece sa povremenim, neodređenim napadima abdominalnog bola dijagnoza akutne hidronefroze se na ovaj način može lako postaviti.
Hidronefroza u sklopu VUR-a se obično javlja kod masivnih refluksa. Veoma retko moguć je razvoj prave opstrukcije pijeloureternog segmenta kao posledica VUR-a. Samo u fazi mikcije količina refluksiranog urina je dovoljna da izazove distenziju pijelona. Ovaj problem se rešava reimplantacijom uretera. Retko je potrebna pijeloplastika.
Uzroci opstrukcije pijeloureternog segmenta su: angulacije i adhezije, aberantni krvni sudovi (donja grana renalne arterije u 20% slučajeva), ureteralna stenoza ili hipoplazija, a ređe: polip, papilom ili valvula, perzistentna fetalna ureterna invaginacija ureterne muskulature i mukoze, idiopatske opstrukcije.
Metode za dijagnostikovanje ove bolesti su ultrazvuk, intravenska urografija (magnetna urografija), radioizotopske metode (statička i dinamička scintigrafija), retrogradna ureteropijelografija i mikciona cistouretrografija i perkutana nefrostomija (koristi se kao dijagnostička i terapijska metoda radi drenaže, dezopstrukcije-dekompresije i procene preostale bubrežne rezerve i pripreme za operaciju).
Hidronefroza je često obostrana, naročito u odojčadi (do 6. meseca incidenca je 5-40%). Kada je jedan bubreg hidronefrotičan, postoji rizik da drugi nedostaje ili je multicističan (naročito kod dece sa udruženim razvojnim anomalijama, npr. spinom bifidom, atrezijom anusa, srčanim manama). Potkovičasti i ektopični bubreg je često hidronefrotičan.
Komplikacije uglavnom nastaju kao posledica staze: kalkuloza (2-5%), infekcija, a hipertenzija nešto rede (može da ostane i po uklanjanju opstrukcije). Kasno ostavljena dijagnoza može da dovede i do gubitka bubrega.
U lečenju je osnovno pokušati da se sačuva bubreg koji još funkcioniše više od 15%, jer postoperativno, naročito kod manje dece, reparacija funkcije je u velikoj meri moguća. Antimikrobna terapija je neophodna, kako u preoperativnoj pripremi, tako i u postoperativnom tretmanu. Preoperativna perkutana nefrostoma se preporučuje kod gigantskih hidronefroza i pionefroza. Oko mesec dana posle dezopstrukcije dinamska scintigrafija sa separatnim klirensima određuje da li taj bubreg treba sačuvati.
Pijeloplastika je metoda izbora u definitivnom rešavanju ove patologije. Anteriorni pristup kroz subkostalnu kosu inciziju od vrha dvanaestog rebra do ivice m. rectusa, preparacijom peritoneuma, omogućuje pijeloplastiku bez mobilizacije bubrega. Postoji više vrsta pijeloplastika. Najbolja iskustva su sa pijeloplastikom po Anderson-Hynes-u. Kod duplog bubrega, potkovičastog, ektopičnog bubrega i opstrukcija sa prisustvom refluksa neophodne su dodatne intervencije. Ako se kroz anastomozu plasira stent postoperativni tok je sigurniji. Preferira se korišćenje internih stentova. Postoperativno nova ispitivanja su neophodna samo pri specifičnim indikacijama. Rezultati su zadovoljavajući u 93% slučajeva, procenjujući na osnovu gubitka simptoma, nestanka radiografskih znakova opstrukcije. Kod dece starije od 1. godine stabilizacija sačuvane funkcije bubrega je najviše što se može očekivati, a proverava se radioizotopskim metodama i intravenskom urografijom. Hirurško zbrinjavanje hidronefroze je veoma uspešno.
Hidronefroza i megaureter – Javlja se kod teških oblika VUR-a ili stenoze ureterovezikalnog spoja. Kod uznapredovalih megauretera je neophodno na nivou prepona privremeno učiniti ureterokutanu stomu – UCS, terminalnu ili loop, kako bi se omogućila normalna funkcija bubrega i uretera, a po dobijanju adekvatnog promera uretera se uradi ekstravezikalna ureterocistoneostomija – UCN (ako je moguće odmah, a ako ne, posle godinu dana perzistiranja stome). Kod rezistentnih megauretera se u istom zahvatu mora uraditi pre implantacije splinting – suženje uretera na antimezenteričnoj strani. Dodatne hirurške korekcije su neophodne kada su prisutna istostrano dva (ređe i više od dva uretera).